Kemik İliği Bağışı Nedir ve Neden Önemlidir?
Kemik iliği, vücudumuzdaki kemiklerin iç kısmında bulunan süngerimsi bir dokudur. Kemiklerin ortasındaki boşluğu kaplar, zamanla olgun kan hücrelerine dönüşen kanın kök hücreleri üretilir. Bu kök hücreler, vücudun ihtiyacı olan kan hücrelerini üretir: kırmızı kan hücreleri (eritrositler), beyaz kan hücreleri (lökositler) ve trombositler. Kırmızı kan hücreleri oksijen taşırken, beyaz kan hücreleri enfeksiyonlarla savaşır ve trombositler kanın pıhtılaşmasını sağlar. Kemik iliği, sağlıklı bir bağışıklık sistemi için hayati öneme sahiptir.1
Kemik İliği Bağışı Nedir?
Kemik iliği bağışı, kemik iliğinin veya kök hücrelerin, genellikle kan kanseri ve diğer kan hastalıkları olan hastaların tedavisi için bağışlanması sürecidir. Bu bağış, kan hücrelerinin yapımını sağlayan ana kök hücrelerinin, sağlam bir bireyden (Kök Hücre Bağışçısı) alınarak hasta kişiye nakil edilmesidir. Böylece örneğin Lösemi hastası bir bireyde normal kan yapımı sağlanmış olur.2
Neden Kemik İliği Bağışı Önemlidir?
Hayat Kurtarma Potansiyeli: Kemik iliği bağışı, lösemi, lenfoma, multiple miyelom gibi kan kanserleri ve bazı kan hastalıkları için hayati bir tedavi seçeneğidir. Bu hastalıklar, kemik iliğindeki hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu ortaya çıkar ve genellikle kemoterapi, radyoterapi gibi tedavilere ek olarak kök hücre nakli gerektirir. Kemik iliği bağışı, bu hastalara ikinci bir yaşam şansı sunabilir.3
Düşük Bağışçı Oranı: Dünyada birçok insan kök hücre nakline ihtiyaç duyarken, uygun donör bulma oranı düşüktür.Bu nedenle, daha fazla insanın kemik iliği donörü olarak kaydolması, daha fazla hayat kurtarmaya yardımcı olabilir.
Basit ve Güvenli Bir Süreç: Kemik iliği bağışı, çoğu durumda oldukça basit bir işlemdir. İki ana bağış yöntemi vardır: periferik kan kök hücre bağışı ve kemik iliği aspirasyonu. Periferik kan kök hücre bağışında vericiye dört gün büyüme faktörü denilen ilaçlar verilir ve kan hücre ayıracı denilen alet (aferez aleti) yardımı ile kol damarından kök hücreler toplanır ve ayrılıp torbaya aktarılır. Kalan kan vericiye diğer kolundan geri verilir. Kemik iliği aspirasyonu ise donörün kalça kemiğinden kemik iliği alınmasını içerir ve bu işlem genel anestezi altında gerçekleştirilir.4 Donörler genellikle birkaç gün içinde normal aktivitelerine dönebilirler.
Düzenli İhtiyaç: Kanser ve kan hastalıkları sürekli olarak yeni teşhisler alır ve tedaviye ihtiyaç duyar. Bu nedenle, kemik iliği bağışı için sürekli bir ihtiyaç vardır. Donörlerin sayısının artması, her yıl binlerce hastanın hayatını kurtarmak için kritik önem taşır.
Kemik İliği Bağışçısı Olmak İçin Gereklilikler
Kemik iliği bağışçısı olabilmek için genellikle 18-55 yaş aralığında olmak, sağlıklı bir birey olmak ve ciddi bir kronik hastalığa sahip olmamak gerekmektedir. Bağışçı olmak isteyen kişiler, yerel kemik iliği bağışçısı kayıt merkezlerine başvurabilir ve basit bir kan testi ile kaydolabilir.5
Sonuç
18 Eylül tüm dünyada Dünya Kemik İliği Bağışçıları Günü olarak kutlanmaktadır.6 Kemik iliği bağışı, hastalara hayat kurtarıcı tedavi seçenekleri sunar ve çoğu zaman başka bir alternatif yoktur. Daha fazla insanın kemik iliği bağışçısı olarak kaydolması, bu kritik tedaviye ihtiyaç duyan hastalar için umut ışığı olacaktır.